Market raflarında gördüğümüz abur cuburların, sporcu içeceklerinin veya şekerlemelerinin renkleri bile size al beni diye seslenir. Peki bu renkler nasıl meydana geliyor? Acaba içeriğinde kullanılan meyve veya diğer katkı ürünlerinden mi yoksa içeriğine göre kullanılan yapay boyalar ile mi? Bu soru belkide çoğu insanın aklına bile gelmiyor. Ancak fabrikasyon denilen bu hazır gıdalarda renk vermek amacı ile gıda boyaları kullanılmakta. Bunun en iyi pasta sektöründe görebiliriz. Mesela bir doğum günü pastasının üzerine dilediğiniz görseli ve hatta doğum günü olan kişinin resmini bile yaptırabiliyorsunuz. İşte tüm bu güzelliklerin oluşmasında kullanılan gıda boyaları acaba gerçekte masum bir besin mi? Bu araştırma ve incelemeler yazımda sizlere gıda boyalarının sağlığa zararları hakkında bilgi vereceğim.
Bu yazıyı sizlere hazırlarken yaptığım araştırmalarda karşılaştım sonuçlar oldukça korkutucu diyebilirim. Mesela gıda boyaları özellikle hazır tüketimin arttığı günümüzde geçmiş 50 yıla göre üretimi %500’den fazla artmış. Dolayısı ile bu artış beraberinde çeşitli hastalıkları da getirdi. Peki bakalım gıda boyası nedir ve gıda boyalarının sağlığa zararları nelerdir?
Gıda Boyası Nedir? Nasıl Yapılır?
Geçmişten beri yiyeceklerin gerek göz hitap etmesi gerekse ilgi çekici hale getirmek için gıda boyaları kullanılmaktadır. Öncelikle çeşitli sebze ve meyve kurularının toz hale getirilmesi ile yapılan bu renklendirme yöntemi zamanla değişime uğramıştır. Artık doğallıktan çok yapaylık yönüne kayılmıştır. Bu bağlamda geçmişe göz attığımız zaman ilk yapay gıda boyası 1856 yılında bildiğimiz kömür katranından elde edilmiş. Elbette buna benzer şekilde bir çok gıda boyası üretilme yoluna gidilse de tam anlamı ile sağlıklı bir ürün elde edilememiş.
Günümüzde ise tamamen sağlıklı diyebileceğimiz gıda boyası neredeyse yok gibidir. Elbette üretilen ürünler hayvanlar üzerinde test edilip satışa sunulsa bile tam anlamıyla güven vermemektedir. Yapılan deneylerde ilk gözlemlerde canlıya bilinen bir zarar vermeyen gıda boyaları ilerleyen zamanda acaba zarar verebilir mi? İşte bu soruyu düşündüğümüz zaman bilim insanları ikiye bölünmektedir. Bazı bilim adamları zararsız dediği gıda boyaları bir kısım bilim insanı oldukça zararlı olduğunu söylemektedir. Aslında sizlere hangi ürünlerde kullanıldığına dair bir kaç örnek sunarsam zararlı olup olmadığına kendinizde ilk aşamada karar verebilirsiniz.
Indigo Carmine: Kraliyet mavisi diye bilinen bu tür gıda boyası şekerlemelerde, dondurmalarda ve çeşitli abur cuburda kullanılmaktadır.
Eritrosin: Kiraz kırmızısı dediğimiz rengin elde edilmesi için kullanılan bu gıda boyası genel olarak meybuz dediğimiz üründe kullanılmaktadır.
Brilliant Blue: Yeşilimsi mavi rengini elde etmek için kullanılan bu gıda boyası konservelerden hazır çorba türlerine kadar bir çok üründe kullanılmakta.
Tartrazin: Özellikle limon sarısı vermek için kullanılan bu tür gıda boyası cipslerden içeceklere kadar bir çok üründe kullanımaktadır.
Yukarıdaki örneklere göz attığımız zaman gıda boyalarının kullanım alanlarının ne kadar geniş olduğunu anlayabiliriz. Elbette bu kadar büyük bir sektörde en az sektör kadar para dönmektedir. Durum böyle olunca da tam anlamı ile zararlı olduğu bilinse bile eser miktarda kullanılarak bu zararın en aza indireleceği inancıda yok değil. Her ne kadar kesinlikle zararı yok denilmese bile zamanla belirli hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olacağı da düşünülmektedir.
Gıda Boyalarının Sağlığa Zararları Var mı?
Gıda boylarının sağlığa zararları elbette var olduğu bilinmekte. Buna rağmen bir kısım bilim insanı ise bu zararın yok denecek kadar az olduğundan söz ederek zararsız olduğunu ifade etmekteler. Diğer taraftan ise gıda boyalarının kansere neden olduğu iddiası bulunmaktadır. Bu sonuca ise günümüzde yapılan testlerin sonucundan yola çıkarak varılmıştır.
Kansere neden olmasının dışında ise bazı gıda boyalarının özellikle çocuklar için alerjen etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. Alerjen iddiası dışında en sağlam iddialardan söz edecek bunların başında çocuklarda hiperaktiviteye neden olduğu iddiasıdır. Belki bunun nedeni çocukların sevdikleri ürünleri aşırı tüketme istediği olabilir diye düşünmeden edemiyorum. Ancak uzmanlar bunu en iyi belirleme yönteminin çocuk için bu tarz ürünlerin kesilmesi ile belirleneceğini söylemektedirler. Çocuğun sevdiği ve gıda boyası içeren ürünleri kestiğiniz zaman hiperaktivite durumu ortadan kalkıyor veya azalıyor ise demek ki gıda boyası içeren ürünler sizin çocuğunuz için bir tehlike sayılabilir. Elbette bu gözlemlerin uzman bir diyetisyen veya hekim tarafından yapılması ve sonuca bağlanması önemlidir.
Sonuç itibari ile gıda boyalarının sağlığa zararları konusunda kesinlik kazanmış bir bilgi yoktur. Sektörün bu kadar büyük olduğunu düşündüğümüz zaman sanırım önümüzdeki yıllarda da bu durum pek göz önüne alınmayacak. Ancak alternatif ve doğal bir ürün göz önüne çıkarılır ise belki sektör tarafından desteklenebilir. Bunun içinde çok kar getirmesi ve kolay ulaşılabilir olması gibi bir çok etkenin olduğunu da düşünmeden edemiyorum. İster kendiniz için olsun isterseniz çocuğunuz için benim tavsiyem mümkün olduğunda hazır gıdalardan uzak durulması konusunda olacaktır. Ancak bu sayede zararı en aza indirebileceğimizi düşünmekteyim. Bu yazımı beğendiyseniz sosyal medya hesaplarınızda paylaşabilir veya alt kısımda yorumlarınızı yapabilirsiniz. Ayrıca Instagram, Facebook ve Twitter hesaplarımdan beni takip edebilirsiniz.